28 Ocak ölüm yıl dönümüydü Neyzen’in rahmetle anıyorum.
Talat Paşa, bir gün Neyzen Tevfik’e memuriyet almasını teklif etmişti. Neyzen, Paşa’nın bu nazik teklifine gülerek şu cevabı verir: Memur olursam sonunda ne olacağım? Talat Paşa memurluk silsilelerini saydıktan sonra: Hiç! der. Neyzen, Paşa’ya dönerek: İşte ben bugün de hiçim! diye cevap verir. Hiç olduğunu iddia eden başka biri var mı bu fani âlemde? Bu sırra vakıf olan kaç ehlidil vardır bugün? Hiçliğini, faniliğini bilen ve bu dünyada ona göre hareket eden Neyzen kimseye örnek değil midir? Sırtına dünya yükünü hamal edenler ahirete bu şekilde mi intikal edecekler? Hiç bakmazlar mı ölenlere, yoktan gelip yoka gittiklerini idrak etmezler mi? Yazık onlara ki deli ve sarhoş diye addedikleri Neyzen bile hakkın yolunu bihakkın gördüğü halde onlar görmezler.
Neyzen Tevfik’e doktor içkiyi men etmişti. Peyami Safa bir gün üstadı ziyarete gittiğinde odanın köşesinde bir fıçı şarap gördü. “Bu ne bre üstat?” diye sordu. “Hani sen artık içmeyecektin?” “Ne yaparsın, oğul, içmezsem kuvvetten düşüyorum.” “Peki, içkinin faydası oluyor mu?” “Ne diyorsun olmaz olur mu? Mesela bu fıçı buraya ilk geldiği zaman yerinden kımıldatamıyordum, şimdi iki elimle kaldırabilirim.” İşte halk adamı, işte Neyzen! Başka söze ne hacet! Arif ona derler ki herkesin kaybettiğini gören ve yüreğinde yaşatandır. Biraz Neyzenleşmek lazım bu ülkede, hiçbir şeyi ve kimseyi nazarı dikkate almamak lazım. Kafayı dinlemek ve morali bozmamak için. Yeri geldi mi en okkalısından bir küfür sallamalı boşluğa, kim hak ediyorsa alsın diye.
Bu ülkede yaşamak neden bu kadar da zor olmuş? İnsanlar neden birbirlerine tahammül edemiyor? Mevlanaların,Yunusların toprağında bu öfke niye? Sorular çok, yanıtlar hiç yok. Neyzen olmak lazım; huzuru bozanlara, memleketi soyanlara, insanları kıranlara onun gibi seslenmek lazım! Bir makamda çabuk yükselenlere, hava atanlara, dalga geçenlere, edepsizlik edenlere Neyzen gibi korkmadan ve çekinmeden taşı gediğine oturtmak lazım. Neyzen Tevfik de bizimle aynı kanıda olmalı ki vaktiyle nazır olur olmaz yeğenini vali yapan bir kodamana: “Maşallah” demiş, “Kardeşinizin oğlu tıpkı fasulyeye benziyor.” Nazır da: “Neden öyle söylüyorsun Neyzen?” demiş; “Genç yaşta bak vali oldu işte!” Neyzen: “Ben de onun için söylüyorum zaten. Malum ya fasulye de bir sırığa sarılarak büyür hep.” demiş.Adam kayıranlara yuh, hak yiyenlere yuh, bir yere yaslanarak gelenlere yuh!
Devrin kudretli bakanlarından Cevdet Kerim İncedayı anılarında yazıyor, İstanbul’da Neyzen’le karşılaşmışlar ve Neyzen’i çok sevmiş, “Ankara’ya yolun düşerse bakanlığa uğra, mutlaka görüşelim.” demiş. Aradan epeyce bir zaman geçtikten sonra Neyzen, bakanı ziyarete gitmiş ama görüşmek kolay mı? Önce kimlik sormuşlar sonra üzerini aramışlar. Özel kaleme göndermişler. Bırakın bakanla görüşmeyi akşama kadar özel kalem müdürünü bile görememiş. Bakanın kendisine verdiği bir kart varmış. “Bunu kapıdaki adamlara gösterdin mi seni hemen yanıma getirirler.” demişmiş. O kartı çıkarmış arkasına bir şeyler yazarak özel kaleme bırakıp gitmiş. Kartı okumadan bakana vermişler, arkasında şu sözler yazılıymış:
“Gel dedi Cevdet Kerim.
Bekliyoruz Allah kerim.
Fasulye yedim tutmaz gerim.
Ha benim gerim ha Cevdet Kerim.”
Derdinizi kolayca anlatacağınız bir şefkatli yürek, kapısını direkt açabileceğiniz bir makam, kapıcısına, korumasına hesap vermeden ulaşabileceğiniz bir zatı muhterem, sekreterine meramınızı ifade etmeden görüşebileceğiniz bir beyefendi! Hani nerede?
Tanıdığı bir subayı ziyaret için kışlaya gider. Subayın ricası üzerine de askerlere ney çalar. Sonunda aşka gelip zeybek oynamaya durur. Pantolonun düğmelerini iliklemeyi unuttuğunu gören erlerden biri: “Efendi amca, edep yerin açıkta kalmış.” der. Neyzen oyunu kesip ellerini kaldırarak tanrıya seslenir: “Çok şükür sana, nihayet karşıma edebim olduğunu söyleyen bir kulunu çıkardın.” İşte, kral çıplak diyenler nerede? Kusuru dillendirmek, yanlışı ifade etmek, hatayı düzeltmek ve en önemlisi “Bu yanlıştır efendi!” diye söyleyebilmek uluorta ama kimin haddine? Edebi yitiren, sesini kaybeden ve sindirilen bir toplum yok olsa iyidir. Edeple gelen illaki hürmetle gider.
Meyhanenin tuvaletine giderken daracık koridorda bir kabadayıyla karşılaşır. Birinden birinin kenara çekilmesi gerekmektedir. Neyzen, “Müsaade et de geçeyim.”der. Sarhoş kabadayı, “Sen kime kafa tutuyorsun babalık, ben senin gibi ciğeri iki para etmeze yol vermem.”diye aksilenir. Bizimki hemen kenara çekilir, “Ben veririm.”der. Yol kesenlere, yol vermeyenlere, yolunu bulanlara, toplumu yolanlara, yolsuzluk yapanlara Neyzen gibi yol vermek herkesin boynunun borcudur. Stabilize yollardan otobanlara kadar bütün yollar sizindir. İstediğiniz gibi at koşturun, nasılsa bütün yollar Neyzen’e çıkar!
Savaş vurguncularından birinin dedikodusu yapılmaktadır: “Tonla parası var, herifin bir eli yağda, bir eli balda, nereye gitse ona hemen yol açıyorlar.” diye. Neyzen de sorar: “Gerçekten kenara çekiliyor mu herkes?” diye. Cevap verirler “Çekiliyor.” Neyzen de bu cevaba karşılık şunu söyler: “Demek cebindeki pisliğe bulaşmak istemiyorlar.” diye. Cebindekine güvenenlere, insanları cebindekilere köle edenlere, onunla değer görenlere, onunla hükmedenlere, vurgunla talanla kendi sahte imparatorluğunu kuranlara ve o sahte imparatorlukla mağrur olanlara Neyzen muamelesi yapmak lazım:
“Cebinizdeki el kiri ama benim elim temiz!” diye. Biraz Neyzenleşmek iyi gelir hani!
Gürhan GÜRSES
